Türkiye’de İpek Böceği Yetiştiriciliği
Ülkemizde 1500 yıllık bir mazisi olan ipekböcekçiliğimiz, zor şartlara rağmen üreticinin vazgeçemediği ekonomik, kültürel ve geleneksel yardımcı bir tarımsal faaliyet olarak varlığını sürdürmektedir.
Gerek ipekböceği yetiştiriciliğinin, gerekse ipek halı dokumacılığının emek yoğun bir faaliyet olması, istihdama önemli katkı sağlamaktadır. Ayrıca ipek halı ihracatı ülkemize döviz getiren bir sektör olup, üretilen koza mamül madde haline gelene kadar yaklaşık 14 misli katma değer yaratmaktadır.
Bugün ülkemizde ipekböcekçiliği yoğun olarak Diyarbakır, Bursa, Bilecik, Eskişehir, Sakarya ve Antalya illerinde yapılmaktadır. 1990-2001 yılları arasında yaş koza üretimi yapan il, köy ve aile sayısında büyük düşüşler olmuş, bunun doğal sonucu olarak da ipek üretimimiz hızla azalmıştır.
Azalışın nedenleri arasında; Marmara bölgesinde sanayinin gelişmesi sonucunda köyden kente göç olaylarının hızlanması ve dut ağaçlarının kesilmesi, zirai ve kimyasal ilaç kullanımının artması, alternatif tarım ürünlerinin getirisinin kozadan fazla olması ve özellikle Güneydoğu Anadolu bölgemizde yaşanan terör olayları gösterilebilir.
İpekböcekçiliği üretiminde görülen büyük düşüşlere rağmen, sektörün ülke ekonomisi üzerindeki etkisi oldukça fazladır. Yaklaşık yarım milyon kişi ipekböcekçiliği, ipek çekimi, büküm, boyama, dokuma ve pazarlama gibi değişik faaliyetlerde istihdam edilmektedir.
Hatay’da evlerinin önünde 6 kuşaktır geleneksel yöntemlerle ipek böcekçiliği yapan Büyükaşık ailesi, ipeğin yumurtadan kozaya uzanan zorlu yolculuğunu basın mensuplarına tanıttı. Küçük yaşlarda ipekçilikle uğraşmaya başlayan Hasan Büyükaşık (fotoğrafta) (83), sabahın erken saatinde yaktığı ocağının başına geçerek kendi bestelediği ve işini anlatan şarkısıyla kozadan iplikleri kaynayan sudan büyük bir incelikle çıkarıyor.
( İsmihan Özgüven – Anadolu Ajansı )
Devlet desteğiyle de olsa söz konusu ticari faaliyetin devamı ile, ülkemizin en önemli tarihsel hazinelerinden birisi olan ipekli el sanatları yaşatılmaya devam etmekte ve bu kültür genç kuşaklara aktarılmaktadır.
Kurulduğu 1940 yılından beri Bursa’da faaliyetlerini sürdüren s.s. bursa koza tarım satış kooperatifleri birliği (kozabirlik), üretilen yaş ipek kozasının tamamı kozabirliğe bağlı kooperatifler tarafından satın alınmakta, elde edilen kuru kozalar iç ve dış piyasalara pazarlanmaktadır.
Ülkemizde yaş ipekböceği kozası rekoltesi 1990 yılında 2.171 ton iken belirtilen nedenlerden dolayı, her geçen yıl bir miktar azalarak 2001 yılında en düşük seviyesi olan 47 tona kadar gerilemiştir. 2002 yılından itibaren üreticilere ücretsiz ipekböceği tohumu ve dut fidanı dağıtımı sayesinde üretimde tekrar artış sağlanabilmiştir.
Türk tekstilinin ve turizminin ilgi odağı olmuş, Türk ipeği ve Türk motifleriyle işlenmiş dünyaca meşhur Hereke halısının yaşaması ve yarattığı katma değerin korunması ile özellikle ekonomik imkanları kısıtlı fakir yetiştiricilerimizden olan ve geçimini sadece bu üründen sağlayan üreticilerimizin desteklenmesi üzerinde önemle durulan konulardan birisidir.
2002 yılından bu yana belirlenen yaş koza doğrudan destek ödemeleri ve kozabirlik alım fiyatları ile üreticilere ücretsiz dağıtılan ipekböceği tohumları ve dut fidanları, koza yetiştiricilerini tatmin ederek üretim artışını teşvik eden en önemli unsur olmuştur. Ülkemizde üretilen ipekböceği tohumlarının randımanlarının yükseltilmesi de üretim artışına katkı sağlamıştır.
Ham ipek üretimimiz yıllık 20-25 ton olup, sektörün yıllık ihtiyacı olan yaklaşık 250 ton ham ipek çoğunlukla Çin Halk Cumhuriyeti, Özbekistan ve Brezilya’dan karşılanmaktadır.
Ülkemizde üretilen kozanın büyük bir bölümü kuru koza olarak ihraç edilmektedir. Yıllara göre değişmekle birlikte yerli ham ipek üretimimizin ortalama 5 tonu ipek halı sektörü tarafından iç piyasada değerlendirilmektedir. Ülkemiz halı sektörünün kalan ihtiyacı ithal edilmektedir.
Diğer tarım ürünlerinde kimyasal ilaç ve gübre kullanımının artması nedeniyle çevrenin, dolaysıyla dut ağaçlarının olumsuz etkilenmesi ve besleme altındaki ipekböceklerinin zehirlenmesi sonucu, büyük üretim kaybına uğrayan üreticiler zamanla yaş koza üretimini terk etmişlerdir.
Üretimin küçük aile işletmelerinde düşük miktarlarda yapılması, aile başına yüksek gelir elde edilmesini önlemektedir.
Özellikle batı bölgelerinde sanayileşme nedeniyle dutluklar tahrip edilmekte, yeni dut bahçeleri tesis edilmemektedir.
Genç işgücünün kırsal kesimden kente göçünün önlenememesi, yaş koza üretiminin artırılmasının önünde engel oluşturmuştur.
Eğitim çalışmalarına yeterince önem verilmediğinden, üreticiler eski geleneksel üretim biçimini terk etmemiş ve üretimde azalma olmuştur.
Üretimin artırılması için böcekhane ve ilk yaş besleme evi gibi fiziksel şartlar üreticilere sağlanmalıdır.
http://www.haberler.com/6-kusaktir-ipek-isleyip-dunyaya-satiyorlar-8367651-haberi/
Geleceğe GÖNDERiler
Geleceğin, kişilerin hayalleriyle ve yaptıklarıyla şekilleneceğinin farkındayız. Herhangi bir şeyi daha iyiye götüreceğine inandığınız bir düşünceniz mi var? Herhangi bir konuda yeni bir fikriniz mi var? “Buldum” dediğiniz bir şey mi icat ettiniz? Heyecanınızı yürekten paylaşıyoruz. “Geleceğe GÖNDERi”lerinizi bizimle paylaşın, destek olalım! Lütfen görüş ve önerilerinizi gonder.carfu@gmail.com eposta adresi ile bizimle paylaşın. Köşe Yazıları bölümünde yazı […]